Türkiye, sahip olduğu FSRU tesis sayısı bakımından dünyanın 3’üncü sıralamasını Almanya ile birlikte paylaşıyor.
Türkiye, enerji arz güvenliğinde önemli rol oynayan 3 Yüzer Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG) Depolama ve Yeniden Gazlaştırma Ünitesi (FSRU) ile bu alanda dünyanın sayılı ülkeleri arasında yer alıyor ve her biri 28 milyon metreküp gazlaştırma kapasitesine sahip FSRU tesisleriyle dikkati çekiyor.
AA muhabirinin Uluslararası Gaz Birliği'nin 2023 Dünya LNG Raporundan derlediği verilere göre, dünya genelinde 26 ülkede 43 FSRU bulunuyor.
Türkiye, FSRU sayısı bakımından dünyada 3. sırada yer alıyor. Brezilya 6 FSRU ile ilk, Endonezya 5 FSRU ile 2. sırada yer alırken, onları üçer FSRU ile Türkiye ve Almanya takip ediyor. Türkiye'deki FSRU'lar toplam gazlaştırma kapasitesi açısından da dünyada ilk sıralarda yer alıyor.
Geliştirdiği altyapı projeleriyle doğal gazda arz güvenliğinin artırılmasına yönelik stratejik adımlar atan Türkiye için FSRU tesisleri başlıca yatırımları arasında yer alıyor.
İlk FSRU terminalini 2016'da İzmir'de devreye alan Türkiye'nin Dörtyol FSRU ve Saros FSRU olmak üzere BOTAŞ'ın işlettiği iki tesisi daha bulunuyor.
Farklı kaynak ve ülkelerden deniz yoluyla getirilen LNG, gemiden gemiye aktarımla bu FSRU'larda depolanıyor ve ihtiyaç halinde yeniden gazlaştırılarak ana iletim hattına veriliyor.
Boru hatlarına bağlı kalmadan gaz tedarikine imkan veren ve arz esnekliğine katkı sağlayan FSRU terminallerinin, birçok ülkede depolama ve yeniden gazlaştırma çözümü olarak uzun yıllar önemini koruması bekleniyor.
İLK TÜRK BAYRAKLI FSRU GEMİSİ ERTUĞRUL GAZİ, HATAY’DA
Hatay'ın Dörtyol ilçesinde bulunan Ertuğrul Gazi FSRU, 25 Haziran 2021'de işletmeye alındı.
Ertuğrul Gazi FSRU Operasyon Müdürü Hakan Boyracı, Dörtyol deniz terminalinde iki farklı operasyon gerçekleştirildiğini belirterek, "Ham petrol boru hattı işletmeciliğindeki operasyonlarımız 1967 yılında başlamıştır. FSRU terminal işletmeciliği kapsamında operasyonlarımız ise 7 Şubat 2018 tarihinde başladı. Bu tarihte dünyanın en büyük FSRU gemisi olan MOL FSRU Challenger terminalimizde hizmet vermeye başlamıştı" ifadelerini kullandı.
İlk Türk bayraklı FSRU gemisi olan Ertuğrul Gazi'nin 2019'da Güney Kore'de inşa edilmeye başlandığını aktaran Boyracı, geminin 25 Haziran 2021'de işletmeye alındığını dile getirdi.
Boyracı, gemide gaz fazında yaklaşık 110 milyon metreküp doğal gaza eşdeğer 170 bin metreküp LNG depolanabildiğine dikkati çekerek, "LNG'nin yaklaşık günlük 28 milyon metreküpü gazlaştırılarak ana iletim hattına sevk edilme kapasitesi bulunuyor. Bu kapasiteyle de dünyanın en büyük FSRU gemilerinden bir tanesidir." dedi.
25 Haziran 2021'den bu yana gemiden gemiye 49 LNG transfer operasyonu gerçekleştirildiğine işaret eden Boyracı, "Bu operasyonlar esnasında 4,4 milyar standart metreküp eş değer LNG'yi gemimizde depoladık ve depolanan LNG'nin yaklaşık 4,3 milyar standart metreküpünü tekrar gazlaştırarak iletim hattına teslim ettik. Gemi üzerinde yer alan çevreci ekipmanlar vasıtasıyla yıllık 145 bin ağaca eşdeğer 1,5 milyon tonluk karbondioksit salımını azaltmış bulunmaktayız." ifadelerini kullandı.
Maksimum depolama kapasitesinin gaz fazında 110 milyon standart metreküp olduğuna dikkati çeken Boyracı, günlük gazlaştırma miktarına bağlı olarak ihtiyaca göre tekrar gaz dolumu yapılabildiğini kaydetti.
Boyracı, enerji arz güvenliği için enerji çeşitliliğinin önemli olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
"Bu kapsamda BOTAŞ, LNG ihracatı yapan ülkelerle değişik anlaşmalar yapmakta. Bu anlaşmalar kapsamında da dünyanın dört bir tarafından LNG taşıyan gemiler terminalimizi ziyaret etmektedirler. Bu gemiler terminalimize geldikten sonra iki gemi yan yana gelmek suretiyle birbirine bağlantı sağlanmakta. Bağlantı sonrasında gerekli transfer ekipmanların kurulumu ile LNG transferi gerçekleştirilmekte. Depomuza alınan bu LNG tekrar gazlaştırma sistemlerinden geçirilerek ana iletim hattına gönderilmektedir."
Gemiler arası LNG transferinin yaklaşık 48 saatte tamamlandığını anlatan Boyracı, gazlaştırma işleminin yaklaşık 4 gün sürdüğünü dile getirdi.
Hakan Boyracı, kış dönemine yönelik hazırlıklar kapsamında gemi ve iskele tarafında gerekli tüm bakımların yapılarak sistemlerin hazır hale getirildiğini vurgulayarak, "Şu anda kış dönemine hem genel müdürlüğümüzdeki doğal gaz alım tarafı olarak hem de buradaki doğal gaz iletim tarafı olarak tam kapasite hazırız." ifadesini kullandı.
Gaz ihtiyacı olduğu dönemde LNG transferi yapmak üzere terminale gelen gemi sayısının arttığını ifade eden Boyracı, "Kış döneminde artan iç talebin yükselmesiyle birlikte ayda 5 ya da 6 LNG gemisi terminali ziyaret etmekte. Bu yaz döneminde ise ayda 1 gemiye kadar düşmektedir." dedi.
SAROS FSRU TERMİNALİ: TÜRKİYE'NİN EN YENİSİ
Türkiye'nin FSRU alanındaki en yeni tesisi Saros FSRU Terminali ise Edirne Keşan'da Saros Körfezi'nde bulunuyor.
Saros FSRU Terminali, Türkiye'nin doğal gaza dayalı enerji üretim ve sanayi tesislerinin yoğun ve konut gaz tüketiminin en fazla olduğu noktalara yakın bulunuyor. Marmara Bölgesi'nin Trakya kesiminde yere alan gemi, doğal gaz iletim sistemine önemli destek ve yeni giriş noktası oluşturuyor.
Farklı ülkelerden deniz yoluyla getirilen LNG'nin depolanmasını ve iletim sistemine gazlaştırılarak verilmesini sağlayan Türkiye'nin üçüncü FSRU gemisi bu terminalde hizmet veriyor. Günlük 28 milyon metreküp gazlaştırma kapasitesine sahip gemide, 175 bin metreküp LNG depolanabiliyor.
Saros FSRU Operasyon Müdürü Ali Kestane, BOTAŞ'ın ikinci FSRU terminali olan Saros FSRU Terminali'nin Aralık 2022'de hizmete girdiğini söyledi.
Kestane, tesisin işleyişine ilişkin şunları aktardı:
"Çeşitli ülkelerden gemiler aracılığıyla terminalimize gelen sıvılaştırılmış doğal gazın buradaki FSRU gemimize aktarımı yapılmaktadır. İhtiyaca binaen gazlaştırma yaparak iletim hattına vermekteyiz. 17 kilometrelik bir boru hattımızla ana iletim hattına bağlanmaktayız."
Tesisin, Türkiye'nin ve Avrupa'nın enerji arz güvenliğine katkıda bulunduğunu belirten Kestane, "Terminalimizin günlük gazlaştırma kapasitesi 28 milyon metreküp. Enerji arz güvenliğine esneklik kazandırması açısından çok önemli bir rakam olarak öne çıkmakta. Şu ana kadar terminalimiz 10 adet gemiden gemiye kargo operasyonu yapmıştır ve yapmaya devam edecektir" değerlendirmesini yaptı.
Ali Kestane, söz konusu kargo operasyonlarının her birinin yaklaşık 160 bin metreküplük LNG transferini içerdiğini ifade ederek, "Tesisimiz tam kapasite çalıştığında ülkemizin yıllık ihtiyacının 7'de 1'ini karşılayabilecek kapasitede bulunmaktadır" bilgisini paylaştı.
Terminalin çevreci özelliklerine de değinen Kestane, "Tesisimizin inşasında deniz çayırlarının tesisin çevrelerine dikilmesi işlemi gerçekleştirilmiştir. Düzenli olarak deniz çayırlarının takibini yapıyor, gelişimlerini kontrol ediyoruz. Terminalimiz deniz çayırlarının nakli projesiyle uluslararası bir ödül de aldı" diye konuştu.
Kestane, Tarım ve Orman Bakanlığı ve Edirne Valiliği ile gerçekleştirilen koordineli çalışmalar kapsamında bölgede 100 bin zeytin fidanının, 1 milyon lavanta fidanının ve binlerce ağacın toprakla buluşturulduğunu da dile getirdi.
Yaklaşan kış dönemiyle artan doğal gaz ihtiyacına da dikkati çeken Kestane, sözlerini, "Tesisimiz kış dönemindeki yoğunluğa hazır durumdadır. Hazırlıklarımız tamam." diye tamamladı.