Japon Deprem Uzmanı ve Yüksek Mimar Yoshinori Moriwaki, Trakya Üniversitesi’nde katıldığı konferansta Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın Güney ve Kuzey kollarına dikkat çekti. Moriwaki, Türkiye’nin dünyada depremden en çok can kaybı yaşayan 3’üncü ülke olduğunu söyledi.
Deprem Uzmanı ve Yüksek Mimar Yoshinori Moriwaki, Trakya Mimarlık Mezunları Derneği ile Trakya Üniversitesi Mimarlık Arayüz Topluluğu’nun düzenlediği Türkiye ve Japonya, 2 ülke arasındaki deprem farkı konulu etkinliğe katıldı.
Trakya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimar Sinan Amfisinde düzenlenen etkinliğe, akademisyenler ve öğrencilerin yoğun ilgisi dikkat çekti. Amfinin tamamen dolduğu etkinlikte Japon Deprem Uzmanı, Türkiye ile Japonya’da meydana gelen depremler ve sonuçları arasındaki farkları açıklarken; Türkiye’de deprem beklenen bölgelere dikkat çekti.
“TÜRKİYE’NİN DEPREMLERİ DOMİNO TAŞI GİBİ”
Moriwaki, 32 yıldır Türkiye’de yaşadığını belirterek; “Türkiye’de çok sık ve büyük depremler yok. Ama 1999 Gölcük Depremi 7.4 ile 2011’de Van’daki 7.2 gibi ara ara depremler vardı. 3 sene önce Silivri’de de bir caminin minaresinin yıkıldığı, birkaç tane okula hasar veren bir deprem oldu. Türkiye’nin Doğu Anadolu Fay Hattı’nda ise uzun zamandır deprem olmuyordu. Ama Silivri’den sonra Elazığ’da ve Bingöl’de deprem oldu. Türkiye’nin depremleri genel olarak domino taşı gibi. Kuzey Anadolu Fay Hattı’nda 1939 yılında Türkiye’nin en büyük depremi Erzincan’da 7.9 ile oldu. Sonra 1941’de Tokat’ta oldu. Doğu’dan Batı’ya sıra sıra depremler oldu. 1999’da Gölcük, İzmit, Adapazarı’na kadar devam etti” ifadelerini kullandı.
“TÜRKİYE’DE DEPREMDE 1 METRE TSUNAMİ OLACAĞI SÖYLENEBİLİR”
Bu yıl 6 Şubat tarihinde ise Kahramanmaraş’ta arka arkaya 2 büyük depremin meydana geldiğini hatırlatan Moriwaki; “Bunlar çok büyük depremlerdir. Gemlik’te de yeni 5.1’lik deprem oldu. Elazığ ve Kahramanmaraş’tan sonra fay hattı olarak kırılmadığı için Hatay’da olacağını söyledim. Kahramanmaraş’tan 2 hafta sonra Hatay’da deprem oldu. Bundan sonra Kıbrıs tarafında büyük bir ihtimalle kırılabilir. Ama bu deniz içinde. Denizin içinde deprem oluyorsa tsunami oluyor. Türkiye’de Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz’de genel olarak 1 metre tsunami söylenebilir. Ama bazen denizde kayma oluyorsa en kötü senaryo 3 metredir. Depremden sonra tsunami varsa 3 metreden yüksek yere gidilirse kurtulunabilir. Tsunamide ne kadar güçlü olursanız olun durmak mümkün değildir. Ne kadar iyi yüzseniz de kendinizi kurtarmanız mümkün değil. Depremden sonra deniz kenarındaysanız 3 metreden yüksek yere gitmelisiniz” dedi.
“KUZEY ANADOLU FAY HATTI’NIN GÜNEY KOLUNDA DEPREM GELEBİLİR”
Moriwaki, 2020 yılında Ege Denizi’nde meydana gelen ve İzmir’i etkileyen depremi de hatırlatırken; “17 tane bina çökmüştü. Ama o deprem İzmir’in kendi fay hattı değil. Ege Denizi’nin içinde oldu. İzmir’in kendi fay hattı tam kırılmadı. Kılmasını bekliyoruz. Son olarak da Marmara Bölgesi var. Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın Düzce’den sonra Kuzey ve Güney kolları var. Güney kolu İnegöl, Bursa, Bandırma ve Balıkesir taraflarına gidiyor. 150-200 yıl kırılmadığı noktalar var. Tarih olarak bakıldığında burada da deprem gelebilir. Kuzey kolunda genel olarak 6 tane plaka var. Biri kırıldığında 6.8, birkaç tane kırılırsa 7.0 olabilir. Gölcük tarafından Silivri’ye kadar olan bölüm, çok az ihtimal ama bir defada kırılırsa 7.9 olabilir. Türkiye’nin en büyük depremi olan Erzincan depremi gibi olabilir. Çünkü Kuzey Anadolu Fay Hattı, Himalayalar’dan geliyor İspanya’ya kadar gidiyor. Bu fay hattının üzerinde en fazla 8.5’lik deprem var. Türkiye’de tamamen kırılıyorsa 7.9 söylenebilir” sözlerine yer verdi.
“EDİRNE DÖRDÜNCÜ DERECE TEHLİKELİ BÖLGE”
Edirne merkezin deprem için dördüncü derecede tehlikeli bölge olduğunu belirten Moriwaki; “Ama yakında deprem oluyorsa etkilenebilir. Edirne, yapı olarak yatay. Çok fazla uzun bina yok. Edirne’de belediye bunu iyi yapıyor demek ki. Siz de belediyeye giderek bunun devam etmesini söyleyebilirsiniz” dedi.
“TÜRKİYE 17’NCİ SIRADA”
Moriwaki, 5.5’lik depremlerin ortalama güçteki depremler olduğunu söyleyerek; “Dünyanın en büyük depremi Şili’de 9.5 oldu. Çok az ihtimal ama depremler 10’a kadar gelebilir. Şimdiye kadar dünyada 9.0’dan büyük deprem 5 tane var. 5.5’lik depremlerin bir ülkede senede kaç kez olduğunu tespit ettim. En fazla Çin’de oluyor. Dünyada Türkiye 6’ncı, Japonya 4’üncü sırada. Ama Türkiye, Japonya’dan 2 kat büyüklükte. Çin ise çok büyük. Bu nedenle metrekare bölmek gerekiyor. Metrekareden bölünce Japonya 6’ncı, Türkiye 17’nci sırada oluyor. Metrekareden baktığımızda deprem var ama çok fazla değil. En fazla Kosta Rika’da var” ifadelerine yer verdi.
“ÜZÜLEREK VE UTANARAK AÇIKLAMAK LAZIM”
Türkiye’nin depremlerde can kaybı sayısına bakıldığında dünyadaki sırasını açıklayan Moriwaki; “Bunu üzülerek ve utanarak açıklamak lazım. Türkiye’de can kaybına bakınca maalesef 3’üncü sırada. Bu veriler, Kahramanmaraş ve Hatay’daki depremlerden önceki veriler. Kahramanmaraş ve Hatay depremlerini dahil edersek belki de daha yukarıda olabilir. Japonya ise 7’nci sırada. Japonya’da 2011’de depremden sonraki tsunamide maalesef 20 bine yakın insan kaybettik. Yüzde 10’unu depremden, geriye kalanını tsunamiden kaybettik. Çünkü 7-8 metre tsunami bekliyorken 15 metre oldu” dedi.
“BU TABLOYU MİMAR VE İNŞAAT MÜHENDİSLERİ OLARAK DÜZELTMELİYİZ”
Moriwaki, Türkiye’de çok sık deprem meydana gelmemesine rağmen can kaybında sıkıntı yaşadığını vurgularken; “1999 depreminden sonra ‘Deprem Dede’ olarak tanınan rahmetli Ahmet Mete Işıkara söylüyordu; ‘İnsanı deprem öldürmedi, bina öldürdü’ diyordu. Bu tabloyu bizim gibi mimar ve inşaat mühendisleri düzeltmemiz lazım. Çünkü binayı düzgün yaparsak böyle olmayacak. Müteahhitler binaları iyi yapmadıysa kontrolünü yapmak lazım. Yapı denetim sistemi başladı. 21 milyon yapı stoğu varsa maalesef yüzde 50’den fazlası izinsiz bina. Kahramanmaraş’ta, Hatay’da yapı denetimi olan binalarda çok fazla hasar yoktu. Ama izinsiz ve bilgi vermiyorsa hiçbir kurumun haberi yok. Bunların kontrolünü yapmak lazım” sözlerine yer verdi.
“İMAR BARIŞINI İLK KEZ TÜRKİYE’DE ÖĞRENDİM”
Türkiye’ye taşındıktan sonra ‘İmar Barışı’ kavramını öğrendiğini açıklayan Moriwaki; “Bina için af ne demek? Başta anlamadım. Ama şimdi anlıyorum. Binanın kontrolünü yapmak lazım. Düzeltme yapmadan deprem gelirse ne olacak? Bunu bizim kabul etmememiz lazım. Lütfen bundan sonra hep beraber bunu yapmaya çalışmalıyız” diye konuştu.
KARAKALEM ÇİZİM PORTRESİNİ HEDİYE ETTİLER
Sunumun ardından Moriwaki’ye akademisyenler ve öğrenciler teşekkür ederken; hediye takdim ettiler. Trakya Üniversitesi Mimarlık Arayüz Topluluğu öğrencileri, Moriwaki’ye karakalem ile çizdikleri portresini hediye ederken; Moriwaki hediyeyi çok beğendiğini belirterek teşekkür etti. Hediye takdiminin ardından konferans sona erdi.
UĞUR AKAGÜNDÜZ