Edirne yerel tarih araştırmacısı yazar Cengiz Bulut, Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurucusu Kasım Yolageldili’nin hayatını anlattı. Bulut, Yolageldili’nin Trakya ve Edirnelilerin özgür ve refah içerisinde yaşaması için çabaladığını belirtirken; TBMM tarafından Beyaz Şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirildiğini söyledi.
Edirne yerel tarih araştırmacısı yazar Cengiz Bulut, Edirne Belediyesi ile Edirne Yerel Tarih Grubu’nun, Edirne’nin düşman işgalinden kurtuluşunun 101’inci yılı kapsamında düzenlediği “Milli Mücadelede Edirne’nin Kurtuluşu” panelinde Kasım Yolageldili’nin hayatını anlattı.
Bulut, Kasım Yolageldili’nin hayatı boyunca Trakya ve Edirne için çalıştığını, Trakya’nın milli mücadelesine yaptığı katkılardan dolayı Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından Beyaz Şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirildiğini söyledi. Yolageldili’nin hiç unutulmadığını belirten Bulut, adının yaşatılması için yapılan çalışmaları da hatırlattı.
“HAVSA’DA BELEDİYE BAŞKANI OLDU”
Kasım Yolageldili’nin doğumundan ailesinin Edirne’ye göç etmesi ile kentte gerçekleştirdiği çalışmaları anlatan Bulut; “Kasım Yolageldili Bulgaristan'ın Selvi kasabasının Dereli köyünde 1 Temmuz 1874 tarihinde doğmuştur. 1878’de, 93 harbi sırasında Edirne' ye göç eden ailesi, Edirne'de Yolageldi köyünü kurmuşlardır. Edirne’de orta öğrenimini tamamladıktan sonra ticarete atılmıştır. Kasım Yolageldili, ilk eşi Fatma Hanım öldükten sonra Rukiye Necmiye Hanım ile evlenmiştir. 1900’lerin başında Havsa Belediye Başkanı olan Kasım Yolageldili, Uzunköprü'de yapılacak olan askeri depo ve Hamidiye Hicaz Demiryolları’nın yapımı için kısa sürede önemli bağışlar toplamıştır. Bu başarısı yüzünden Edirne Valiliği’nce İçişleri Bakanlığı’na taltif edilmesi için yazılar yazılmıştır. Bunun üzerine Padişah 2. Abdülhamid tarafından Kasım Efendi’ye rütbe taltifi ve Hicaz Demiryolları Madalyası ve Beratı verilmiştir. Kasım Efendi, 1908 Meşrutiyet ilanından sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye olarak politikaya atılmış, 16 Kasım 1910'da Edirne Vilayeti Meclis-i Umumi Azalığı’na seçilmiş. 6 Nisan 1911’de Belediye Azalığı ile beraber Ziraat Bankası Edirne Şubesi’nin yönetimine de seçilmiştir. Sonraki yıllarda Vilayet Meclisi’ndeki görevine devam etmiştir” ifadelerini kullandı.
“TUTUKLANMASINI EDİRNELİLER ÖNLEDİ”
Trakya'nın Yunanlar tarafından işgal edilmesinin önünü kesmek için arkadaşları ile yaptığı çalışmalar dolayısıyla Kasım Yolageldili’nin tutuklanmak istendiğini belirten Bulut; “İttihat ve Terakki Partisi’nin ülke yönetiminde etkin olduğu dönemde, bu fırsatı iyi değerlendiren Kasım Efendi ve arkadaşları, Edirne'de pek çok halk yararına olacak işler yapmış, günümüze ulaşan birçok binaları yapımını sağlamışlardır. Bunlardan biri de günümüzdeki Halk Eğitim Müdürlüğü binasıdır. Kasım Efendi, Trakya’da tüm yaşamı boyunca etkin bir rol oynamıştır. Birinci Dünya Savaşı sonucu Trakya`nın Yunanlar tarafından işgal edileceğini tahmin ederek, Türk-Müslüman halkının hak ve hukukunu korumak, Doğu-Batı Trakya'nın Yunan işgaline ve ilhakına karşı koymak üzere Edirneli Talat Paşa'nın tavsiyesi üzerine Belediye Başkanı Şevket Dağdeviren, Avukat Şeref Aykut ve dönemin Edirne Milletvekili Faik Kaltakkıran ile birlikte 1918 yılında Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin dört kurucusundan biri olmuştur. Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Kasım Efendi ve arkadaşlarının öncülüğünde kısa sürede bütün Trakya'da, il ve ilçelerde şubeler açar. Trakya'nın Yunanlarca işgal edilmesinin önünü kesmek için arkadaşları ile yaptığı çalışmalar nedeniyle 1919 yılında İstanbul hükümetinin isteği doğrultusunda Edirne Valisi tarafından İstanbul Emniyeti’ne bir tutuklama telgrafı çekilerek takibe alınır ve tutuklama kararı çıkartılır. Fakat İstanbul Emniyeti Polis Teşkilatı içindeki Edirneliler sayesinde haberdar edilerek tutuklanmaktan kurtulur. Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin karar defterinde aldığı kararları incelediğimizde, Trakya’da merkezi bir hükümet gibi hareket ettiğini, Trakya’daki ordunun ihtiyaçlarının karşılanması, Bulgaristan’da ve Batı Trakya'da oluşturulmuş olan müfrezelerin silah, gıda ve diğer giderlerinin karşılanması için vergi toplanması gibi konularda birçok kararlar alınıp uygulandığını görüyoruz. Kasım Efendi, Cemiyetin bütün toplantılarında, düzenlediği kongrelerde hep ön saftadır; karar alıcı ve uygulayıcılardan biridir. Cemiyetin kurulduğu günden faaliyetine son verdiği güne kadar tuttuğu karar defterinde alınan kararlarda Kasım Efendi`nin imzasını görüyoruz” dedi.
“SADECE SİLAHLA DEĞİL, BASIN YOLUYLA DA MÜCADELE ETTİLER”
Bulut, Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti yöneticilerinin Trakya'da milli mücadeleyi sadece silahla değil, basın yayın yolu ile de yaptığını söyleyerek; “Dr. Rıfat Osman ve Av. Mehmet Şeref sorumluluğunda, Edirne'de Trakya Paşaeli isimli bir gazete çıkartmaya başlamış. Bu sayede halkı bilgilendirme ve Cemiyete destek olmaları yönünde çalışmalar yapmışlardır. Yayınladıkları gazetede Batı ve Doğu Trakya’da çoğunluğun Türk olduğunu her daim vurgulamışlar ve bunu bütün dünyaya ilan etmişlerdir. Trakya Paşaeli Gazetesi’nde her gün halkı bilinçlendirmek ve Trakya`nın Türk yurdu olduğunu vurgulamak için haberler, istatistikler yayımlamışlardır” sözlerine yer verdi.
“YOLAGELDİLİ UNUTULMADI”
Kasım Yolageldili’nin unutulmadığını söyleyen Bulut; “Kasım Yolageldili, 1936 yılında vefat ettiği güne kadar, günümüzde Edirne Trakya Hastanesi’nin bulunduğu yerdeki 16 odalı konağında yaşamış. Bu konakta başta İsmet İnönü, Talat Paşa, Av. Mehmet Şeref Aykut, Faik Kaltakkıran ve o günlerin vatanseverlerini misafir ederek vatanın ve Edirne’nin sorunlarına çareler aramıştır. Kasım Yolageldili, Trakya’nın milli mücadelesine yaptığı katkılardan dolayı Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından Beyaz Şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiştir. Ömrünü Trakya ve Edirne’de yaşayan insanların özgür ve refah içerisinde, mutlu mesut yaşaması için harcayan Kasım Yolageldili, 1936 yılı 20 Haziran günü yaşama veda etmiştir. Naaşı Edirne’nin Havsa ilçesine bağlı Yolageldi köyüne defnedilmiştir. Trakya’da, Edirne'de ve Havsa’da yaşayanlar Yolageldili Kasım Efendi'yi hiç unutmadılar. Yerel tarihçiler çalışmalarında adından saygıyla, sevgiyle bahsettiler. Edirne Belediye Başkanlığı’nca Edirne`de bir sokağa ad verildi, Havsa Belediyesi Belediye binasına Kasım Efendi hakkında bilgilendirme levhası koyarak eski Belediye Başkanlarını yâd etmişlerdir. YolageIdi Köy Muhtarlığı da köylerinin kurucu ailesine vefa borcunu unutmayarak, muhtarlık binasına Kasım Efendi ile ilgili bilgi notu asarak gelecek nesillerin onu tanımasını sağlamıştır” diye konuştu.
MERT ERİŞKİN