Tarım ve Orman Bakanlığı Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü, ayçiçeğinde büyük verim kayıplarına yol açan canavar otu (orobanş) ile mücadele kapsamında her yıl yaklaşık 10 bin genetik materyal üzerinde çalışma yapıyor.
Türkiye'deki ayçiçeği ıslah çalışmalarının koordinatörlüğünü yürüten enstitü, üreticilere verimli ve kaliteli çeşitler sunmak için çalışma gerçekleştiriyor.
Edirne'de bulunan enstitü bahçesinde ayçiçeği yetiştirilmesine uygun iklim koşullarının sağlandığı serada çalışma yürüten araştırmacılar, yaşamını konukçu olduğu bitkinin besin maddeleri ve suyu ile sürdüren canavar otunu deneme amaçlı ayçiçeklerinin ekili olduğu topraklara bulaştırıyor.
Her yıl yaklaşık 10 bin materyal üzerinde yapılan denemelerle, bitkinin gelişimini yavaşlatan, kök hasarlarına yol açıp su alımının azalmasına neden olarak verim kayıpları yaşatan canavar otuna karşı dayanıklı ayçiçeği çeşitlerinin tespit edilmesi amaçlanıyor.
Enstitü Müdürü Doç. Dr. Adnan Tülek, zararlı otların ayçiçeğine etkisini belirlemek ve dayanıklı çeşitleri geliştirmek için yoğun çalışmalar yaptıklarını söyledi.
Ayçiçeğiyle ilgili önemli araştırmalar yürütüldüğünü belirten Tülek, "Özellikle kış dönemindeki ıslah çalışmaları kapsamında çeşit öncesi materyali buradaki serada test ediyoruz. Kontrollü koşullarda yürüttüğümüz sera çalışmalarında yılda yaklaşık 10 bin materyali canavar otuna karşı test ediyoruz." dedi.
Tülek, ayçiçeğinde canavar otunun verimi düşüren en önemli etkenlerden biri olduğunu vurguladı.
Ayçiçeği ekimi yapıldıktan sonra toprakta bulaşık olan canavar otu tohumunun ayçiçeğinin köküne bulaşıp çimlendiğini anlatan Tülek, "Canavar otu bu noktadan sonra ihtiyaç duyduğu su, mineral ve diğer besin maddelerini tutunduğu ayçiçeğinden karşılıyor. Eğer çok bulaşık durumdaysa yüzde 100'e kadar verim kayıpları yaşanıyor." diye konuştu.
Tülek, ıslah çalışmalarının yapay olarak canavar otu karıştırılmış toprak kullanılarak saksılarda test edildiğini ifade etti.
Canavar otunun tam bir parazit bitki olduğunu anlatan Tülek, şunları kaydetti:
"Binlerce materyal üzerinde denemeler yapılıyor. Hepsi tek tek inceleniyor ve hastalığın etkileri gözleniyor. Yüksek derecede toleranslı olan çeşitler ya da çeşit adaylarında tam parazit bu bitkinin gelişemediğini görüyoruz. Tohumlarıyla yayılan ve bulaşan bir bitki. Bulaşık arazilerde 10 yıla kadar varlığını koruyabilen bir yabancı ot. O yüzden bu otla mücadelenin en önemli yollarından biri kültürel yöntem olarak bilinen toleranslı çeşitlerin ekilmesi, böylelikle hastalığı bertaraf ediyoruz."
Tülek, ıslah çalışmalarının uzun yıllar aldığını ve başarılı bir çeşidin 10-12 yılda geliştirildiğini de dile getirdi.
Enstitüdeki ayçiçeği ıslah çalışmalarının 1970'li yıllarda başladığını anımsatan Tülek, bu sürede 50 çeşidin çiftçilerin kullanımına sunulduğunu sözlerine ekledi.