Edirne’de şöyle bir geriye dönüp baktığımızda değişik markalarda 4-5 çeşit gazozun üretildiğini görür, halen o lezzet damaklarda hissedilir
Hüseyin AĞIRSEVEN
Edirneli berber, aynı zamanda ‘’Bir berberin anılarla dolu yılları, (Ben Edirneliyim)‘’ isimli kitabın yazarı Nevzat Kasrat da, vefatından önce verdiği röportajda kentte üretilen Çağlar (Trakya), Selamet, Ferah ve üzerinde markası olmadan tüketime arz edilen “Asker Gazoz”nun lezzetini halen hatırladığını ifade etmişti.
Çağlar gazozunun Eski İstanbul Caddesi’ndeki Lari Çelebi Cami’nin karşısında Zıpkınkurt Ailesi tarafından, Ferah Gazozunun İşbankası aralığındaki eski ABC Kitabevi’nin yerinde Çardaktan ailesi tarafından üretildiğini vurgulayan Kasrat, “Gerçekten o günler güzeldi. Eskilere bakarak geleceğimizi daha iyiye götürmeliyiz. Bu gazozlar üç tekerlekli araçlarla bakkallara dağıtılırdı. Ağaç kasalara dizilen 24 adet gazoz bırakıldığı yerde kısa sürede tüketilir, neredeyse yok satardı” dedi. Edirne’de gazozun yazlık sinemalarda, futbol maçlarında, düğünlerde tüketildiğini ve iddialarda da gazozun ortaya konulduğunu da anlatan Kasrat, 8-10 yaşlarındayken gazozun içine leblebi şekeri atar, içinden çıkan baloncuklara hayran hayran bakar, kahkaha atar, gazoz şişeden dışarı taşınca da ya ağlar yada leblebi şekerini gazoza atan arkadaşla kavgaya tutuştuklarını kaydetti. Bu arada 2016 yılında satışı yapılan her bir Trakya Gazozunun 50 kuruşu, Edirnespor futbol takımına destek için verildi.
NEDEN ‘’ASKER GAZOZU’’
İnternette yaptığımız araştırmada ise gazozun hikayesi ise şöyle anlatılmakta:
‘’27 Mayıs döneminin, genç subayları rahatsız eden, favori deyimi. Demokrat Parti yönetiminde enflasyon tavan yapıyor, asker maaşları yerinde sayıyor, durum bu ifadeyle akıllara kazınıyor. Güya subaylar gazinoya gittiklerinde paraları ancak gazoz içmeye yetiyor. Adnan Menderes'in; ‘orduyu yedek subaylarla da idare ederim’ incisi, üstüne tuz biber oluyor akabinde, 27 Mayıs ve öncesindeki subayların hatıratlarında üzüntüyle bahsettikleri bir tabir. Bu tabir o dönemdeki genç subayların, aileleriyle birlikte eğlenmeye gittiklerinde genellikle gazoz içebilecek maddiyata sahip olmalarına dayandırılır. Kenan Evren, Alparslan Türkeş, Kenan Kocatürk gibi askerlerin anılarında bahsettikleri bir kavramdır. Bunlar o dönemlerdeki genç subaylardandır ve anılarında adlarının maddi sıkıntılardan dolayı gazozcuya çıktığından, bodrum kattaki daireler haricinde kendilerine daire verilmek istenmediğinden sitemle bahsederler.’’
YURT GENELİNDE GAZOZ ÜRETİMİ
Yaptığımız araştırmada ülke genelinde ilk gazozun 1896 yılında üretildiğini görüyoruz. Ardından 1903-08 yıllarında ise Hürriyet Gazozu çıkarılmış ve 1964 yılına kadar 800 civarında gazoz değişik marka altında tüketiciye sunulmuş. 1964 yılından sonra ise gazozun yerini bu günkü içecekler almış.