Prof. İnci; “Edirne’de Cumhuriyetin 100. Yılı Anıtı Yapılmalıdır”

Osman İnci Müzesi’nde düzenlenen Müze Koleksiyon Sergisi’nin açılışında konuşan Prof. Dr. Osman İnci, Edirne’de projesi bitilip yeri belirlenen Cumhuriyetin 100. Yılı Anıtı ile ilgili açıklama yaptı. İnci, anıtın yapılmasını dilerken; “Her şeyi bitti. İhalesi de bitti. Sanatçısı da, eser de seçildi. Bunun yapılmasını diliyorum” dedi.

Edirne’de Osman İnci Müzesi, Edirne’nin düşman işgalinden kurtuluşunun 102’nci yılı onuruna Türk Özgün Baskıresim Sanatının Genç Sanatçıları Müze Koleksiyon Sergisi düzenledi.

Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Bölümü Resim İş Eğitimi Öğretim Üyeleri, yüksek lisan ve doktora öğrencilerinin 35 adet eserinin gösterime girdiği sergiye, Edirneli sanatseverler katıldı.

Serginin açılışında konuşan Prof. Dr. Osman İnci, Edirne’nin yaşadığı işgalleri anlatırken; Trakya Paşaeli Müdafai Hukuk Cemiyeti ile ilgili bilgiler verdi. İnci, konuşmasında cemiyetin kurucusu Kasım Yolageldili’nin önemini vurgularken; Edirne’de planlanmasına rağmen yapılmayan Cumhuriyetin 100. Yılı Anıtı ile ilgili de konuştu.

Edirne’nin düşman işgalinden kurtuluşunun 102’nci yılını kutlayan İnci; “Bize bu topraklarda özgür ve özerk yaşamayı sağlayan başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları olmak üzere tüm şehitlerimizi saygıyla anıyorum. Bugün aynı zamanda müzemizin 7’nci yaş günü. Kurtuluşun 102’nci yılında sizlerle müzemizin kendi koleksiyonundan bir demet sunmak istiyoruz. Eserler, özgün baskı olup Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Bölümü Resim İş Eğitimi Öğretim Üyeleri ile Yüksek Lisans ve Doktora öğrencilerine aittir. Eserleri müzemize armağan eden Bölüm Başkanı Handan Müjde Ayan’a ve diğer akademisyenlere teşekkür edip saygılarımı sunuyorum” ifadelerini kullandı.

İnci, Osmanlı’nın gerileme döneminde, 19’uncu yüzyılda Balkanlar’dan gelen tehditleri göğüsleyen şehrin Edirne olduğunu belirterek; “Edirne, Balkanlar’dan gelen tehdide karşı savunma kalesi işlevi görmektedir. İlk işgal, 1828-29 Rus kuvvetlerinin, 22 Ağustos 1829’da şehre girişi ve 14 Eylül 1829’da ayrılışlarıyla başlamıştır. 1877-78 ya da halk arasında 93 Harbi olarak bilinen Türk-Rus savaşında 20 Ocak 1878’de girilmiş ve 13 Mart 1879’da çıkılmıştır. Bu çok önemli çünkü Edirne düştükten sonra Ruslar, Yeşilköy’e kadar gitmiştir. Yeşilköy’de bir süre kalmışlar ve orada bir anıt yapmışlardır. Yapılması da Ayastefanos Antlaşması ile karara bağlanmıştır. Osmanlı devleti, oradaki Rusların bulundukları mezarları adı altında Ruslara ait bir binanın yapılmasını kabul etmiştir. Bunun bitirilmesi, II. Abdülhamit döneminde, 1898’de tamamlanmıştır. Yani Abdülhamit han hazretleri, İstanbul’un Yeşilköy’üne Rus anıtının yapılmasına onay veren handır. Bu yapı, 14 Kasım 1914’e kadar ayakta kalmıştır. Osmanlı’nın tekrar savaşa girme kararının Fatih Camii’nde padişah fermanıyla açıklanmasından sonra anıt yıkılmıştır. Yıkılma işleminde o dönemin, Kurtuluş Savaşı’nın o yıllarının Kuvayi Milliyecileri ve Mahalli Ahali Harekâtı (MAH) tarafından gerçekleşmiştir” dedi.

1877 Rus Savaşı’ndan sonra Edirne’ye 1912 yılındaki Balkan Savaşı’nda da 26 Mart 1913’te Bulgar ve Sırplar girdiğini söyleyen İnci; “22 Temmuz 1913’e kadar Edirne işgal altında kalmıştır. Son olarak 10 Ağustos 1920’de Sevr Anlaşması’nın imzalanmasıyla Doğu Trakya ve Edirne Yunanlara bırakılmıştır. Yunanlar da 25 Temmuz 1920’de Edirne’ye girmiştir. Kurtuluş Savaşı’nın 30 Ağustos 1922’de zaferle sonuçlanmasından sonra 11 Ekim Mudanya Ateşkesi, 19 Ekim İstanbul’un teslim alınması ve 22 Kasım 1922’de Yunanların Edirne’den ayrılması, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Edirne’ye vali olarak atanan Şakir Bey’in 24 Kasım 1922’de saat 11.00’de Edirne’ye girişi. Kurtuluş tarihi olarak 24 Kasım 1922 geçmesine rağmen TBMM’nin kararıyla bu 25 Kasım olarak tescillenmiştir. Bu çerçevede son olarak Edirne, 25 Kasım’da kurtarılmış olmasına karşı nehrin Karaağaç tarafının Türk topraklarına geçmesi süreci Lozan Antlaşması ve sonrasında gelişen 15 Eylül 1923’tür” sözlerine yer verdi.

İnci, Trakya Paşaeli Müdafai Hukuk Cemiyeti’nin 2 Kasım 1918’de kurulduğunu belirterek; “Yani Anadolu’da 19 Mayıs 1919’un başlamasından 6 ay önce ve ilk çoban ateşinin yakıldığı yerlerdendir. Bunu taşıyan, öncülüğünü yapan, halktan esnaf, tüccar ve her şeyini bu amaçla ortaya koyan Yolageldizade Kasım Efendi’dir. Beraberinde İstanbul’daki ticarethanesinde Av. Mehmet Şeref, daha sonra Aykut soyadını almıştır, Edirne dönemin Belediye Başkanı Şevket Dağdeviren ve Milletvekili Faik Kaltakkıran’dır. Faik Kaltakkıran’ın bir özelliği de Malta sürgünlerindendir. Aynı zamanda Sayın Kasım Yolageldili, Edirne’nin Cumhuriyet döneminin ilk belediye başkanıdır. 25 Kasım 1922’de Edirne’nin alınmasıyla birlikte belediye başkanlığı görevine başlamış ve 1923’te de bu görevi sürdürmüştür. Bir başka tanımla, Cumhuriyetin kuruluşu ve ulusal direnişin öncü kuruluşlarından birisinin ilk ateşini yakan kişidir. Sivil örgüt önderidir. Yunan işgalinin başlamasından önceki savaşın gidişi ile işini bırakarak Bulgaristan’a geçip orada çeteler diye tanımlanan sivil örgütler, küçük birlikler kuran ve bu sınırlardan Yunanlar geldikten sonra Yunan karakollarına ve birliklerine baskın düzenleyerek onları yıldıran bir kimliğe sahip. Bu baskınlarda Yunanlar, Trakya’da bir tümen bulundurma durumu hissetmişlerdir. Dolayısıyla bu tümen, Anadolu’ya geçerek Yunan birliklerine katılamamıştır” dedi.

Kasım Yolageldili’nin isminin kentteki bir alana verilmesini öneren İnci; “Bu kentte Cumhuriyetin ilk belediye başkanının ismini taşıyan bir alan olmasını diliyorum. Kasım Yolageldili, Cumhuriyetten önce dönemin askeri yapısına vagon hediye ettiği için II. Abdülhamit tarafından ödüllendirilmiş birisidir. İlk belediye başkanı, tüm mali işlemlerini kurtuluş için harcayan bir kişinin kentin merkezinde bir yerde onurlandırılmasını bekliyorum. Bu mesajı Sayın Belediye Başkanı ve Belediye Meclisi’ne de sunmak isterim. Tarihimize ve geçmişimize sahip çıkmak zorundayız. Kasım Yolageldili bir simgedir” ifadelerine yer verdi.

İnci, Edirne’de projesi açıklanmasına rağmen yapımına başlanmayan Cumhuriyetin 100. Yılı Anıtı’na da dikkat çekerek; “Cumhuriyetin 100. Yıl Anıtı’nın tüm projesi bitirilmiştir, yeri belirlenmiştir ancak yapılmadı. Bu simge yapıların tasarruf tedbiri dışında kalması gerekir. Böylesine bir serhat şehrinde Cumhuriyetin 100’üncü yılı için ayrılan yerde, Cumhuriyetin 100. Yılı Anıtı’nın yükselmesini bekliyoruz. Bu yapılmalıdır. Her şeyi bitti. İhalesi de bitti. Sanatçısı da, eser de seçildi. Bunun yapılmasını diliyorum” diye konuştu.

İnci’nin konuşmasının ardından sergini açılışı gerçekleştirildi. Sergi, 15 Aralık Pazar gününe kadar açık kalacak.

UĞUR AKAGÜNDÜZ